Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi (UTTS), akaryakıt alımlarında araç kimlik bilgilerinin otomatik olarak tanınmasını ve kaydedilmesini sağlayan dijital bir takip sistemidir. Türkiye’de akaryakıt sektöründe düzenlemeler kapsamında 5 Ekim 2023 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan tebliğ ile akaryakıt istasyonlarında UTTS kullanımı zorunlu hale getirilmiştir.
Bu sistem, sektörde rekabet eşitliğini sağlamak, vergi kaçakçılığını önlemek ve kayıt dışı işlemleri engellemek amacıyla geliştirilmiştir. UTTS kapsamında araçlara takılan Taşıt Tanıma Birimi (TTB), yakıt dolum işlemi sırasında aracın plaka ve kimlik bilgilerini otomatik olarak tanır ve akaryakıt pompalarındaki Taşıt Tanıma Okuyucu (TTO) cihazına iletir. Böylece, akaryakıt alımında plakaların elle girilmesine gerek kalmaz ve yanlış veya usulsüz fiş kesilmesi önlenir.
UTTS’nin temel amacı, yakıt satışlarını dijital ortamda takip ederek vergi kayıplarını azaltmak ve akaryakıt sektöründe şeffaflığı artırmaktır. Sistem sayesinde, akaryakıt alımları denetlenebilir hale gelirken, işletmeler için de muhasebe süreçleri kolaylaşmaktadır.
UTTS Hangi Araçlara Zorunlu?
Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi (UTTS), akaryakıt piyasasında şeffaflığı sağlamak, kayıt dışı ekonomiyle mücadele etmek ve vergi denetimini güçlendirmek amacıyla geliştirilen bir sistemdir. UTTS, akaryakıt istasyonlarında bulunan ödeme kaydedici cihazlarla entegre çalışarak, araç plaka bilgilerinin elle girilmesini önler ve bu bilgilerin otomatik olarak tanınmasını sağlar. Böylece, akaryakıt satışlarının daha güvenilir ve denetlenebilir olması hedeflenmiştir.
UTTS Kimler İçin Zorunlu?
Gelir İdaresi Başkanlığı’nın (GİB) duyurusuna göre, UTTS kullanımı 1 Ocak 2025 itibarıyla vergi mükellefi gerçek ve tüzel kişilere ait ticari araçlar için zorunlu hale gelmiştir. İşletmelerin kendi mülkiyetinde olan veya kiraladıkları tüm ticari araçlarına Taşıt Tanıma Birimi (TTB) taktırmaları gerekmektedir.
UTTS kapsamında yer alan araç sahipleri, 31 Ocak 2025 tarihine kadar sisteme kayıt yaptırmalıdır. Bu tarihe kadar UTTS kaydını yaptıran mükellefler, 30 Nisan 2025 tarihine kadar montaj işlemlerini tamamlayarak, akaryakıt harcamalarını vergi indirimi kapsamında gider olarak gösterebilecektir.
UTTS’ye kayıt yaptırmayan mükellefler için önemli bir uyarı:
31 Ocak 2025 tarihine kadar UTTS sistemine kaydolmayan ticari araç sahipleri, bu tarihten sonra düzenlenmemiş akaryakıt satış fişlerini vergi indiriminde kullanamayacaktır. Bu, işletmeler için vergi avantajının kaybolması anlamına gelmektedir.
Bireysel araç sahipleri için UTTS zorunlu mu?
Hayır. UTTS zorunluluğu yalnızca vergi mükelleflerine ve ticari araçlara yöneliktir. Bireysel (şahsi) araçlar için UTTS zorunlu değildir. Ancak, isteyen bireysel araç sahipleri gönüllü olarak sisteme dahil olup avantajlardan faydalanabilir.
Özetle, UTTS’ye kayıt ve montaj süresi içinde işlemlerini tamamlamayan ticari araç sahipleri, hem cezai yaptırımlarla karşılaşabilir hem de yakıt giderlerini vergiden düşme hakkını kaybedebilir. Bu nedenle, işletmelerin UTTS’ye zamanında kayıt yaptırması büyük önem taşımaktadır.
UTTS Zorunlu Mu?
Evet, Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi (UTTS) belirli araç sahipleri için zorunlu hale getirilmiştir. Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) tarafından yapılan açıklamaya göre, 1 Ocak 2025 itibarıyla vergi mükellefi olan işletmeler ve kişilerin ticari amaçlı kullandıkları araçlar için UTTS kullanımı mecburi olacaktır.
Bu kapsamda, ticari faaliyet yürüten mükellefler kendi adlarına kayıtlı veya kiraladıkları tüm araçlara UTTS sistemi taktırmak zorundadır. 1 Ocak 2025’ten sonra, söz konusu araçlarla yapılan her akaryakıt veya LPG alımı, UTTS kapsamında gerçekleştirilmek zorundadır. Yani, akaryakıt istasyonlarında pompa fişi yalnızca UTTS sisteminden üretilen kayıtlarla düzenlenecektir.
Bireysel kullanıcılar için UTTS zorunlu mu?
Hayır. UTTS, yalnızca ticari araçlar ve vergi mükelleflerine ait araçlar için zorunludur. Bireysel (şahsi) araç sahipleri için herhangi bir yükümlülük bulunmamaktadır. Ancak, isteyen bireysel araç sahipleri isteğe bağlı olarak UTTS sistemine dahil olabilir ve sistemin sunduğu avantajlardan faydalanabilir.
Özetle, UTTS, ticari araçları kapsayan bir zorunluluktur. Bireysel kullanımda olan araçlar için yasal bir mecburiyet bulunmaz, ancak sisteme katılmak tamamen tercihe bağlıdır.
UTTS İçin Belirlenen Son Tarih Nedir?
Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi (UTTS), belirlenen takvime göre 1 Ocak 2025 itibarıyla zorunlu hale gelmiştir. İlk düzenlemeye göre, ticari araç sahiplerinin en geç 31 Aralık 2024 tarihine kadar Taşıt Tanıma Birimi (TTB) montajını tamamlaması gerekiyordu. Ancak yoğun başvurular nedeniyle Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) süre uzatımına giderek yeni tarihler belirledi.
Güncellenen Son Tarihler:
- 31 Ocak 2025 → UTTS’ye kayıt ve TTB siparişi için son başvuru tarihi
- 30 Nisan 2025 → TTB montajının tamamlanması için son tarih
Bu güncellenen takvime göre, 31 Ocak 2025’e kadar başvurusunu tamamlayan araç sahipleri, 30 Nisan 2025’e kadar montaj işlemlerini gerçekleştirebilecektir. Yani, bu tarihe kadar UTTS portalında kayıt işlemi ve ödeme işlemlerini yapan kullanıcılar, araçlarına TTB cihazlarını taktırarak sistemden faydalanmaya başlayabilir.
UTTS’ye Geç Kalmanın Sonuçları
31 Ocak 2025’e kadar sisteme kayıt yaptırmayan ve TTB siparişini tamamlamayan mükellefler, akaryakıt alımlarında UTTS kapsamında düzenlenmiş fişleri kullanamayacak ve vergi indiriminden yararlanamayacaktır. Bu, işletmelerin yakıt giderlerini gider kalemi olarak gösterememesi anlamına gelmektedir.
Ayrıca, 31 Aralık 2024’e kadar kayıt yaptıran araç sahipleri, olası fiyat artışlarından etkilenmeden daha avantajlı bir şekilde UTTS’ye dahil olabilmiştir. Son tarihe yaklaşıldıkça artan yoğunluk, cihaz temininde ve montaj sürecinde gecikmelere neden olabileceğinden, mükelleflerin kayıt sürecini erkenden tamamlamaları tavsiye edilmektedir.
UTTS’ye Nasıl Kayıt Olunur?
UTTS’ye kayıt işlemi, Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) tarafından oluşturulan çevrimiçi UTTS portalı üzerinden yapılmaktadır. Sisteme dahil olmak isteyen mükelleflerin, resmi UTTS web sitesine giriş yaparak “Taşıt Sahibi Mükellef Kayıt” bölümünden başvurularını tamamlamaları gerekmektedir.
Resmi UTTS portalına giriş yapın
- UTTS sistemine kayıt olmak için, utts.gov.tr adresine girin ve “Taşıt Sahibi Başvuru Süreci” sekmesini seçin.
Mükellef bilgilerini eksiksiz doldurun
- Kayıt formunda işletme veya şahıs mükellefi olduğunuzu belirtin.
- Şirket veya şahıs işletmelerinin kayıt sürecini tamamlayabilmesi için vergi kimlik numarası, iletişim bilgileri ve diğer kimlik bilgileri eksiksiz girilmelidir.
Kullanıcı hesabınızı oluşturun
- Bilgilerin doğru ve eksiksiz girilmesinin ardından, UTTS portalında mükellef adına bir ana kullanıcı hesabı açılır.
- Kayıt işlemi, işletme adına bir yetkili tarafından gerçekleştiriliyorsa, yetkilinin bilgileri de sisteme eklenmelidir.
Araç tanımlama ve cihaz siparişi adımına geçin
- Kayıt tamamlandıktan sonra, araç tanımlama işlemi gerçekleştirilir.
- Sisteme kayıt edilen araçlar için Taşıt Tanıma Birimi (TTB) siparişi verilerek süreç devam ettirilir.
Başvurunun onaylanmasıyla birlikte, araç sahipleri UTTS sistemine dahil edilmiş olur ve montaj sürecine geçilebilir.
UTTS Başvurusu Nasıl Yapılır?
UTTS başvurusu, kayıt işleminin tamamlanmasının ardından araçların sisteme tanımlanması ve cihaz siparişi adımlarını içeren bir süreçtir. Başvurunun eksiksiz tamamlanması için aşağıdaki adımları takip etmek gerekmektedir:
Bilgi ve Belgelerin Onayı
- UTTS portalına giriş yaparak firma veya şahıs bilgilerinizi doğrulayın.
- Şirketler için vergi numarası ve unvan, şahıs işletmeleri için T.C. kimlik numarası ve ad-soyad bilgileri sisteme girilmelidir.
Araç Ekleme ve Ruhsat Yükleme
- “Taşıt Ekle” menüsünden sisteme dahil edilecek araçların plaka, marka/model ve ruhsat bilgilerini girin.
- Araç ruhsatının bir kopyasını yükleyerek tanımlama işlemini tamamlayın.
Taşıt Tanıma Birimi (TTB) Siparişi
- Araç ekleme işlemi tamamlandıktan sonra, her araç için TTB cihazı sipariş edin.
- Sipariş oluştururken, montaj randevusu alacak kişi bilgileri sisteme eklenebilir.
Ödeme İşlemi
- Cihaz bedelini UTTS sisteminin yönlendirdiği şekilde Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü’nün hesaplarına havale/EFT ile veya kredi kartı ile ödeyin.
- Ödeme onaylandığında başvuru süreci tamamlanmış olur.
Montaj Randevusu ve Tamamlama
- Ödeme işlemi sonrası sistem, araç için bir montaj kodu oluşturur.
- Bu kod ile yetkili montaj servisine randevu alınarak TTB cihazı araca taktırılır ve UTTS süreci tamamlanmış olur.
Başvuru süreci, UTTS portalı üzerinden takip edilebilir. Ödeme yapılmadığında veya gerekli belgeler eksik olduğunda, sistem aktif hale gelmez ve TTB cihazı takılamaz. Bu nedenle, işlemlerin eksiksiz tamamlanması önemlidir.
UTTS Ödemesi Nasıl Yapılır?
UTTS kapsamında her araç için sipariş edilen Taşıt Tanıma Birimi (TTB) cihazının ücreti, yetkili mercilere banka havalesi/EFT veya kredi kartı ile ödenebilir. Ödeme işlemi tamamlanmadan başvuru süreci tamamlanmış sayılmaz ve cihaz montajı gerçekleştirilemez.
Sipariş Numarası ve Tutar Bilgisi
- UTTS portalında TTB siparişi oluşturduktan sonra, sistem ödeme tutarını ve sipariş numarasını size bildirir.
Banka Havalesi/EFT ile Ödeme
- UTTS sistemi, ödemenin yatırılacağı Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü’nün banka hesap bilgilerini (IBAN) sağlar.
- Belirtilen tutarı internet bankacılığı veya banka şubesi aracılığıyla havale/EFT yoluyla yatırabilirsiniz.
- Önemli: Ödeme yaparken açıklama kısmına sipariş numarasını eklemek gereklidir. Böylece ödemenin hangi başvuruya ait olduğu sistem tarafından doğru şekilde eşleştirilir.
Kredi Kartı ile Ödeme
- UTTS portalı üzerinden online ödeme ekranını kullanarak kredi kartı ile ödeme yapabilirsiniz.
- Kredi kartı ile ödeme yapıldığında, sistem otomatik olarak onay sürecine geçer.
Ödemenin Onaylanması
- Darphane tarafından ödeme kontrol edilip onaylandıktan sonra, UTTS portalında ilgili sipariş durumu “Ödeme Tamamlandı” olarak güncellenir.
- Her araç için bir “taşıt montaj kodu” oluşturulur ve taşıt sahibine iletilir.
Ödeme tamamlandıktan sonra montaj sürecine geçilebilir. Eğer ödeme zamanında yapılmazsa, TTB cihazı teslim edilmez ve UTTS sistemine geçiş tamamlanamaz.
Dikkat Edilmesi Gerekenler:
- Banka havalesi/EFT ile ödeme yapılıyorsa, işlemin mesai saatleri içinde gerçekleştirilmesi onay sürecinin hızlanmasını sağlar.
- Kredi kartı ile yapılan ödemeler genellikle anında onaylanır, böylece süreç daha hızlı ilerleyebilir.
UTTS Ücreti Ne Kadar?
2025 yılı itibarıyla Taşıt Tanıma Birimi (TTB) ücreti araç başına ₺2.326,21 + KDV olarak belirlenmiştir.
Ücretin Dağılımı:
- TTB cihaz bedeli: ₺1.413,72 + KDV
- Montaj hizmet bedeli: ₺912,492 + KDV
Bu ücret, cihazın temini ve montajını kapsar, ek bir montaj ücreti alınmaz. UTTS fiyatları her yıl Yİ-ÜFE oranına göre güncellenebilir, bu yüzden güncel ücret bilgisi için resmi UTTS portalı takip edilmelidir.
UTTS Nerede Takılır?
UTTS kapsamında kullanılan Taşıt Tanıma Birimi (TTB), yetkilendirilmiş servislerde monte edilir ve aracın yakıt dolum ağzına takılır.
Montaj İşlemi Nerede Yapılır?
UTTS montajı, yalnızca Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü tarafından yetkilendirilmiş servis noktalarında gerçekleştirilir. Bu servisler, UTTS sistemine kayıtlı olup, cihazın doğru şekilde monte edilmesini ve sistemle entegre edilmesini sağlar.
Montaj yapılabilecek yerler:
- Yetkilendirilmiş UTTS montaj servisleri
- Darphane tarafından onaylanmış akaryakıt istasyonları
Yetkili servis noktalarını öğrenmek için, UTTS portalı üzerinden sorgulama yaparak en yakın montaj noktasına randevu alabilirsiniz.
TTB Cihazı Aracın Neresine Takılır?
Taşıt Tanıma Birimi (TTB), yakıt dolum ağzına (depo girişine) monte edilir. Yakıt kapağı açıldığında, tabancanın takıldığı iç kısımda bulunur ve sabitlenerek müdahaleye karşı güvenlikli hale getirilir.
TTB Montaj Noktası:
- Yakıt deposunun dolum boğazı
- Yakıt kapağının iç kısmı (dışarıdan görünmeyecek şekilde)
Bu konum, akaryakıt alımı sırasında pompa okuyucusunun cihazı doğrudan algılamasını sağlar ve yakıt alım sürecini otomatik hale getirir.
Önemli: TTB cihazı, yetkili servis dışında monte edilemez ve çıkarıldığında tekrar kullanılamayacak şekilde tasarlanmıştır. Bu nedenle, montaj işlemi yalnızca UTTS tarafından yetkilendirilmiş servislerde yaptırılmalıdır.
UTTS Montajı Nasıl Yapılır?
UTTS montaj işlemi, Darphane tarafından yetkilendirilen servis noktalarında gerçekleştirilir. Araç sahipleri, UTTS başvurularını tamamlayıp ödemelerini yaptıktan sonra, sistem tarafından kendilerine verilen montaj kodu ile birlikte yetkili montaj servisine başvurmalıdır.
Montaj Randevusu Alınır
- UTTS sistemine kayıt olup, ödeme işlemi tamamlandıktan sonra montaj kodu oluşturulur.
- Araç sahibi, yetkilendirilmiş montaj noktalarından birinden randevu alır.
Montaj Noktasında Kontroller Yapılır
- Araç plakası, kimlik bilgileri ve montaj kodu yetkili servis tarafından doğrulanır.
- Cihazın doğru araca takıldığından emin olmak için ön kontrol yapılır.
TTB Cihazının Araca Monte Edilmesi
- Cihaz, aracın yakıt deposu dolum ağzına (depo girişine) monte edilir.
- Yetkili teknisyenler, özel ekipman kullanarak cihazın güvenli bir şekilde sabitlendiğini kontrol eder.
Sistem Aktivasyonu ve Son Kontroller
- Montaj tamamlandıktan sonra, cihazın doğru çalıştığı test edilir.
- UTTS sistemine cihazın başarıyla takıldığı bilgisi girilir, böylece araç UTTS ağına dahil olur.
Montaj işlemi genellikle 15-30 dakika sürer ve araç hemen UTTS üzerinden yakıt alabilir hale gelir.
Montaj ücreti, TTB cihazı siparişi sırasında ödenen ücretin içinde yer almaktadır. Yetkili servislerde ek bir montaj ücreti alınmaz.
Bu işlemler tamamlandığında, araç UTTS sistemine başarılı bir şekilde dahil edilmiş olur ve akaryakıt istasyonlarında otomatik tanıma ile yakıt alımı yapabilir hale gelir.
UTTS Taşıt Ekleme Nasıl Yapılır?
UTTS sistemine yeni bir araç eklemek, mevcut bir kullanıcı hesabı üzerinden çevrimiçi olarak kolayca gerçekleştirilebilir. İlk başvuruda eklenmeyen bir aracı daha sonra sisteme dahil etmek isteyen mükellefler, UTTS portalına giriş yaparak taşıt ekleme işlemini gerçekleştirebilirler.
UTTS Portalına Giriş Yapın
- UTTS sisteminde kayıtlı kullanıcı hesabınıza giriş yapın.
- “Taşıt Ekle” veya benzeri bir menüye tıklayın.
Araç Bilgilerini Eksiksiz Girin
- Plaka, araç türü, marka/model, şasi numarası gibi istenen bilgileri doldurun.
- Araç ruhsatının taranmış bir kopyasını veya fotoğrafını sisteme yükleyin.
Bilgileri Onaylayın ve Kaydedin
- Girilen bilgileri kontrol edin ve doğruluğunu teyit ettikten sonra kaydedin.
- Yeni eklenen araç, hesabınıza kayıtlı taşıtlar listesine eklenir.
TTB Cihazı Siparişi ve Ödeme
- Eklenen her yeni araç için Taşıt Tanıma Birimi (TTB) siparişi oluşturun.
- “Siparişlerim” menüsünden yeni araca ait siparişi seçerek ödeme işlemini tamamlayın.
Montaj İşlemini Tamamlayın
- Ödeme onaylandıktan sonra sistem, yeni araç için bir montaj kodu oluşturur.
- Yetkili servis noktasından randevu alarak cihaz montajını yaptırın.
Yeni eklenen araç, montaj tamamlandıktan sonra UTTS sistemine dahil olur ve akaryakıt alımlarında kullanılmaya başlanabilir.
Önemli Not:
- Araç bilgileri eksik veya hatalı girilirse sistem kayıt işlemini tamamlamaz.
- Eğer sistemde aracın modelini bulamıyorsanız veya ekleme sırasında sorun yaşarsanız, UTTS destek hattı ile iletişime geçerek yardım alabilirsiniz.
Bu işlemler tamamlandıktan sonra yeni eklenen aracınız, UTTS sistemine entegre edilmiş olur ve otomatik yakıt tanıma sürecine dahil edilir.
UTTS Cezası Ne Kadar?
UTTS yükümlülüğüne uymayan mükellefler, Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) tarafından belirlenen cezalara tabi tutulacaktır. Belirlenen süre içinde kayıt yaptırmayan veya araçlarına Taşıt Tanıma Birimi (TTB) montajını tamamlamayan ticari araç sahiplerine, özel usulsüzlük cezası uygulanabilir.
UTTS’ye Geçmeyenler İçin Cezalar:
- 7.000 TL ile 28.000 TL arasında değişen para cezaları uygulanacaktır.
- Ceza miktarı, mükellefiyet türüne göre belirlenir:
- Şahıs firmaları ve küçük işletmeler için daha düşük tutarlar uygulanabilir.
- Büyük ölçekli işletmeler daha yüksek cezalarla karşılaşabilir.
Vergi Avantajı Kaybı:
UTTS’ye kayıt olmayan mükellefler, UTTS sistemi üzerinden düzenlenmeyen akaryakıt fişlerini vergi indirimi kapsamında gider olarak gösteremezler. Yani:
- UTTS kaydı olmayan araçların akaryakıt fişleri, gider belgesi olarak kullanılamaz.
- Yakıt harcamaları vergisel avantaj sağlamaz ve şirketlerin maliyetlerini artırır.
Özetle:
UTTS’ye zamanında kayıt yaptırmayan ticari araç sahipleri, hem para cezası hem de vergi avantajlarını kaybetme riskiyle karşı karşıya kalır. Bu nedenle, mükelleflerin cezalardan kaçınmak ve yakıt giderlerini vergiden düşmeye devam edebilmek için UTTS yükümlülüklerini belirtilen tarihler içinde tamamlamaları önemlidir.